Καλέστε μας δωρεάν για οποιαδήποτε
πληροφορία γύρω από τα χαλιά και ενημερωθείτε για νέα μας και από τα social media.
Ο ρεαλισμός ή νατουραλισμός στις τέχνες, είναι γενικώς η απόπειρα να αντιπροσωπεύει πιστά το αντικείμενο του θέματος αληθινά, χωρίς προσποίηση και αποφεύγοντας εικαστικά μια υποθετική “μυθοπλασία” ή υπερφυσικά στοιχεία. Ο ρεαλισμός επικράτησε στις τέχνες σε πολλές περιόδους και θα μπορούσε να είναι σε μεγάλο μέρος ένα υλικό τεχνικής ή εκπαίδευσης και αποφυγής της συμμόρφωσης με το όποιο καθιερωμένο ύφος.
Στις εικαστικές τέχνες, ο παραισθητικός ρεαλισμός είναι η ακριβής απεικόνιση των διαφόρων μορφών ζωής, προοπτικής και των λεπτομερειών του φωτός και των χρωμάτων. Όμως ο ρεαλισμός ή νατουραλισμός, εφαρμοσμένος στην τέχνη, μπορεί όπως ή αντί του παραισθητικού ρεαλισμού να είναι “realist” στο δικό του αντικείμενο του θέματος και να δίνει έμφαση στο τετριμμένο, στο κακοκαμωμένο ή ρυπαρό. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό του ρεαλιστικού κινήματος του 19ου αιώνα στη Γαλλία στην δεκαετία του 1850 και μετά την Επανάσταση του 1848 και την δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία και επίσης των social realism art ή την τέχνη κοινωνικού ρεαλισμού.
Οι ζωγράφοι του ρεαλισμού απέρριψαν τον ρομαντισμό που ήρθε να κυριαρχήσει στην Γαλλική λογοτεχνία και τέχνη με ρίζες στα τέλη του 18ου αιώνα. Ο ρεαλισμός, σαν “μεταμοντερνισμός” είχε επιρροές στην Όπερα με εκφραστή τον Giacomo Puccini με το “verismo” (από το Ιταλικό vero) στην ρεαλιστική λογοτεχνία, στο θεατρικό ρεαλισμό και στο Ιταλικό νεορεαλιστικό κινηματογράφο. Είναι σημαντική η συνεισφορά του ρεαλισμού στην “ιστορική ζωγραφική” , όπου απεικονίστηκαν ιστορικά γεγονότα, μάχες, επαναστάσεις κ.λ.π. Πολλά τέτοια “ρεαλιστικά” εικαστικά που αναφέρονται στην Ελληνική Επανάσταση, φυλάσσονται σε Μουσεία και ιδιωτικές συλλογές και εκτιμώνται σε εξαιρετικά μεγάλες αξίες , αποτελώντας αντικείμενο των Διεθνών Δημοπρασιών, όπως Sotheby’s κ.λπ.
Ο ρεαλισμός είχε εφαρμογή στα χαλιά, στα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε ήταν στην ακμή του, ενώ ταυτόχρονα ήταν στην μεγαλύτερη ακμή της η ζήτηση χαλιών Ανατολής. Έτσι, άρχισαν να παράγονται κιλίμια, που τοποθετούνταν ως ταπισερί-μπάντες στους τοίχους, με παραστάσεις από διάφορα γεγονότα ή την ζωή σε παλάτια, ή τις απεικονίσεις από μάχες. Κύριοι εκφραστές ήταν οι Γάλλοι οικοτέχνες με τις ταπισερί τους, και λιγότερο εκείνοι της Βόρειας Ιταλίας. Αυτές τις ταπισερί ο Le Corbusier τις χαρακτήριζε “νομάδικη” απεικόνιση. Επίσης ανάπτυξη μεγάλη είχαν στο Βέλγιο και την Ολλανδία, όπου τότε η οικιακή ταπητουργία έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή της.
Στις χώρες αυτές αλλά αν και λιγότερο επίσης στην Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία, τα “ρεαλιστικά” χαλιά και κιλίμια τοποθετούνταν και σε άλλα σημεία εκτός από το πάτωμα. Αυτός ο “ρεαλισμός” της ύφανσης κρεμόνταν σαν εικαστικό στον τοίχο ή ακόμα χρησιμοποιούνταν σαν τραπεζομάντηλα ή για καλύμματα κρεβατιών και είχαν μια απίστευτα μεγάλη διάδοση. Κυριολεκτικά κάθε σπίτι διατηρούσε τουλάχιστον τρία έως τέσσερα τέτοια “ρεαλιαστικά” χαλιά ή κιλίμια με διαφορετικές χρήσεις για το κάθε ένα από αυτά. Ακόμα και σήμερα στις αγροτικές περιοχές των Κάτω Χωρών (Benelux) διατηρείται με σεβασμό στην παράδοση αυτή η παλιά μόδα σε όλα ανεξαρτήτως τα σπίτια.
Στην Ανατολή, στο νότιο Αζερμπαιτζάν της Περσίας, κυρίως στην πόλη Tabriz, ξεκίνησε μετά το 1850 η παραγωγή των λεγόμενων picturial χειροποίητων χαλιών, που διατηρείται μέχρι σήμερα. Από τότε άρχισαν να παράγονται χαλιά και κιλίμια με ρεαλιστική έκφραση, όπως τοπία, προσωπογραφίες ηγεμόνων και ευυπόληπτων παραγόντων της κάθε περιοχής, ακόμα και εικόνες Αγίων ή παραστάσεις, όπως ο Μυστικός Δείπνος και η Σταύρωση. Τις δεκαετίες του ’60 και ’70 εισάγονταν στην Ευρώπη και στην Αμερική τέτοια “ρεαλιστικά” χαλιά ή κιλίμια, που δωρίζονταν σε Εκκλησίες, Μουσεία και άλλα Ιδρύματα. Η προσωπογραφία πάνω στο χαλί είχε μεγάλη διάδοση (με μεγάλες αντίστοιχες εισαγωγές από Περσία) σε χώρες με δικτακτορικά και απολυταρχικά καθεστώτα, όπου η φυσική ρεαλιστική απεικόνιση του ηγέτη σε χαλί κοσμούσε όλα τα Δημόσια Κτίρια.
Σε πολλές παλιές ελληνικές ταινίες, βλέπουμε τέτοια ρεαλιστικά κιλίμια με παραστάσεις από ήρωες, πολεμιστές ή βασιλικές αυλές, καρφωμένα στον τοίχο ακριβώς δίπλα από ένα φτωχικό κρεβάτι. Από την εποχή του Μεσοπολέμου, τα “ρεαλιστικά” αυτά χαλιά ή κιλίμια, αποτελούσαν “υποχρεωτική” διακόσμηση για τα περισσότερα σπίτια, που οι τότε οικονομικές συνθήκες δεν επέτρεπαν για το 95% του πληθυσμού ούτε καν συζήτηση για αυθεντικούς πίνακες ακόμα και του όποιου “ταπεινού” καλλιτέχνη. Ήταν αντίγραφο ενός εικαστικού έργου φτιαγμένου με νήματα σε έναν αργαλειό, συμβατό με τα οικονομικά εκείνων που λατρεύουν την τέχνη αλλά δεν είχαν την δυνατότητα να την αποκτήσουν στην αυθεντική μορφή της.
Ο ρεαλισμός άφησε και διατηρεί μέχρι σήμερα την επίδρασή του σε χαλιά, κιλίμια και ταπισερί, σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Άλλωστε, αποτελούν μοναδικές επιλογές για εκείνους που απορρίπτουν κάθε τι εικαστικά υπερφυσικό ή με αφηρημένη έκφραση επειδή δεν είναι εύκολα εξηγήσιμο για αυτούς, όπως είναι ο ρεαλισμός, τον οποίο και προτιμούν. Είναι γεγονός, ότι το “realistic” προσφέρει μια “φυσικότητα”, μια ειλικρίνεια, μια βεβαιότητα που εξελίσσεται σε αίσθηση ηρεμίας, σιγουριάς και ασφάλειας. Επιπλέον και τα παραδοσιακά σχέδια των χειροποίητων χαλιών Ανατολής, είναι στην βάση τους ρεαλιστικά σαν απεικόνιση των λουλουδιών και ίσως εξ’ αυτού του λόγου είχαν μέχρι πριν από λίγες μόλις δεκαετίες την αποκλειστική προτίμηση των καταναλωτών.
