Από τον Ξενοφώντα και τον Μέγα Αλέξανδρο
στους Shakespeare – Rubens – Poiret – Virginia Woolf – Rolling Stones
Από τους αρχαίους χρόνους ο Ξενοφών επιβεβαιώνει, ότι οι Πέρσες ήταν διάσημοι για τα χαλιά τους. Ο Φαρναβάζος εμφανίζεται ντυμένος με ρούχα από χαλιά, που εκτιμώνται, ότι θα μπορούσαν να έχουν την αξία μιας ποσότητας χρυσού. 
Επιπλέον, υπογραμμίζει σε συσχέτιση με έναν Πέρση σατράπη: “και μετά οι υπηρέτες του κινήθηκαν προς τα εμπρός για να απλώσουν στο πάτωμα για εκείνον ένα είδος απαλού χαλιού πάνω στο οποίο κάθονταν όλοι οι Πέρσες βασιλείς στην Περσέπολη”.Αν και ο Μέγας Αλέξανδρος “έκαψε στην λήθη” πολλά από αυτά τα απαλά χαλιά, όταν πυρπόλησε την Περσέπολη, τα περσικά χαλιά, όπως πολλές άλλες “εκφάνσεις” της Περσικής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, όχι μόνο επέζησαν,αλλά επιπλέον ευδοκίμησαν στους αιώνες που ακολούθησαν. Τα χαλιά συνέχισαν να είναι συνδεδεμένα με την πολυτέλεια, όπως ταυτόχρονα με την τοπική λαική παραδοσιακή κουλτούρα. Αλλά δεν ήταν έτσι μέχρι την “Χρυσή Εποχή”, που εγκαινιάστηκε από τον Σάχη Abbass τον Μέγα της δυναστείας των Σαφαβιτών, τον 17ο αιώνα, οπότε πλέον τα περσικά χαλιά αναγνωρίστηκαν σαν εκείνα που ηγεμονεύουν όλων των άλλων.
Βέβαια, εδώ πρέπει να πούμε, ότι πριν τον Ξενοφώντα, ο ‘Ομηρος αναφέρεται στα χαλιά, όταν στην επιστροφή των Ελλήνων βασιλέων από τον πόλεμο της Τροίας, στρώθηκαν χαλιά για να τους υποδεχθούν και τότε εκείνοι δήλωσαν με “ταπεινότητα”, ότι τα χαλιά αυτά αρμόζει να τα πατήσουν Θεοί και όχι βασιλείς. 
Άλλωστε, και ο Μέγας Αλέξανδρος με τον Γόρδιο Δεσμό, που καθιερώθηκε σαν ο κόμπος της Ανατολίας, ο Ghiordes και εφαρμόστηκε ως τεχνική μέθοδος παραγωγής στα χαλιά από τεχνίτες Οθωμανούς πολίτες, είτε Έλληνες, είτε Μουσουλμάνους, έπεται του Ξενοφώντα, αλλά προηγείται πολλούς αιώνες από τον Σάχη Abbass. Κάπου στην ιστορία αυτή εμπλέκονται οι εικονιζόμενοι αρχαίοι Σκύθες με τα τόξα τους, αλλά και το χαλί που βρέθηκε το 1949 στην οροσειρά Αλτάι στην Σιβηρία.
Πριν από την βασιλεία του Abbass, πολλά χαλιά έρχονταν στην Ευρώπη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, λόγω της εγγύτητάς της με αυτήν. 
Όμως, ως αποτέλεσμα διαφόρων μεταρρυθμίσεων και νέων συνθηκών, που επέφερε ο Σάχης Abbass (1588-1629) μαζί και με τα αποικιακά ενδιαφέροντα της Ευρώπης, υπήρξε μια ανάπτυξη της οικιακής ταπητουργίας. Η οικιακή ταπητουργία, αλλά γενικά και η οικιακή υφαντουργία, έδωσαν το πολύ απαραίτητο για την περσική οικονομία τής εποχής τράνταγμα ή “ταρακούνημα”, κι έτσι ξεκίνησε μια αντίστοιχη επιχείρηση παραγωγής χειροποίητων χαλιών, σε ένα ποσοτικό μέγεθος τόσο τεράστιο, που δεν είχε κανείς φανταστεί προηγουμένως. Έτσι, στην περίοδό του ο Abbass, ανανέωσε την οικιακή ταπητουργία μαζί με άλλες καλλιτεχνικές του επιδιώξεις, όπως η μουσική και η ζωγραφική.
Στην ίδια περίοδο του Σάχη Abbass, πέραν από τις καλλιτεχνικές εμμονές του, κατάφερε ώστε το εμπόριο, αλλά και οι ανταλλαγές γενικότερα με την Ευρώπη, αναπτύχθηκαν και μεγενθύνθηκαν. Από την άλλη Άγγλοι, Γάλλοι και Ολλανδοί μεταξύ άλλων, ήταν μόνο υπερβολικά πρόθυμοι να καθίσουν στις καινούργιες πολυτέλειες, που μόλις είχαν ανακαλύψει από την χώρα του Σαιξπηρικού “grand sophy” (1602) δηλαδή του Σαφαβίτη Σάχη Abbass. 
Το sophy ή sofi ή sophie ή soffi ήταν μια αναφορά στον κυβερνήτη από την δυναστεία των Safavid της Περσίας. Ακόμα και αν το Ιράν παρέμενε γνωστό στην Δύση από το εξωνύμιο Περσία, το οποίο είχε επινοηθεί κατά την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, από την εποχή του Σάχη Abbass Α’ (1588-1629) κυβερνήτη του έθνους, έγινε γνωστό ως “sophy”, σαν από μόνη της παραφθορά της λέξης safavid της δυναστείας, στην οποία ο Abbass Α’ ανήκε. Αν και η χρήση του “sophy” κέρδισε πολύ περισσότερη δημοσιότητα κατά την βασιλεία του Abbass Α’, η λέξη χρησιμοποιούνταν για αναφορά στους βασιλείς safavid από την εποχή του ιδρυτή της δυναστείας του Ismail Α’ (1501-1524). Υπάρχει εκτενής αριθμός από αναφορές στην Περσία και στην δική της sophy στην Ευρωπαική λογοτεχνία, ξεκινώντας από την βασιλεία του Abbass Α’. Αργότερα ο William Shakespeare με την “δωδεκάτη νύχτα” (1602) κατέστησε διάσημη την sophy, σαν μια μεταξύ των πρώιμων επιβεβαιώσεων του όρου.
Από την βασιλεία του Σάχη Abbass και μετά, μπορεί κανείς να δει τα περσικά χαλιά στα έργα των μεγάλων και διεθνώς φημισμένων ζωγράφων της Ολλανδικής “Χρυσής Εποχής” κα της περιόδου του Φλαμανδικού “Baroque” όπως του Vermeer, του Terborch και του Rubens. 
Στο έργο του Vermeer “νεαρή γυναίκα με την στάμνα” (1662) για παράδειγμα, η στάμνα “αναπαύεται” πάνω σε ένα απαλό και πυκνό περσικό χαλί. Ο κοσμηματοπώλης Sir john Chardin, ένα τυπικός αριστοκράτης, που επισκέφθηκε την Περσία κατά την διάρκεια της βασιλείας του Σάχη Abbass B’, γράφει αναλυτικά για τα χειροποίητα χαλιά και άλλα υφαντά στο κλασσικό ταξιδιωτικό του βιβλίο. Υπήρξε ο βασικός προωθητής-διαφημιστής των περσικών χαλιών στην Ευρώπη, που τα κατέστησε διάσημα, δυσεύρετα, πολύτιμα και τελικά απαραίτητα για την αριστοκρατία της.
Ο Orlando, ο “ιδιαίτερος” πρωταγωνιστής στο εκκεντρικό για την εποχή του βιβλίο της Virginia Woolf, 
ήταν γνωστό σε όλους, ότι είχε αρκετά περσικά χαλιά στην ιδιοκτησία του για τα οποία περηφανεύονταν προκλητικά. Η “βιογραφία” αναφέρεται στην Ελισαβετιανή εποχή δηλαδή σύγχρονη με τον Σάχη Abbass. Όταν το πρωτοποριακό βιβλίο της Virginia Woolf κυκλοφόρησε στην εποχή του Μεσοπολέμου είχε τρομερή απήχηση και υπήρξαν εκατοντάδες εκδόσεις κυριολεκτικά σε όλες τις χώρες του κόσμου. Οι εκδόσεις ήταν πάμπολες λόγω της τόλμης της Woolf να θίξει θέματα σεξουαλικότητας σε μια εποχή, που η τρέχουσα ηθική δεν επέτρεπε καμία έστω και ακροθιγώς αναφορά στο θέμα. Το βιβλίο Orlando με την τεράστια κυκλοφορία του, υπήρξε άλλο ένα σημείο έντονης προβολής των περσικών χειροποίητων χαλιών.
Επίσης, όταν επιδείχθηκαν στην Ευρώπη με υλικό από χαλιά τα ψηλοτάκουνα παπούτσια-μπότες 
από Πέρσες ιππείς και τότε καθιερώθηκε σαν μόδα και μάλιστα με μια αναπάντεχα εξαιρετική μανία. Στην συνέχεια η μανία αυτή υπήρξε με τα περσικά χειροποίητα χαλιά, που εξελίχθηκε στο γενικότερο ξεμυάλισμα της Ευρώπης με την περσική φιλοσοφία, την αρχαία ζωροαστρική θρησκεία, την περσική λογοτεχνία και ποίηση, όπου κατά την διάρκεια της εποχής του Διαφωτισμού, όλοι οι πλούσιοι Ευρωπαίοι σε κάθε γωνιά της ηπείρου, περπατούσαν σαν ξεμωραμένοι πάνω σε περσικά χαλιά με αυταρέσκεια, ταυτίζοντάς τα με την υψηλή κουλτούρα της Ανατολής σε μια εκδήλωση “σνομπισμού”.
Έχοντας, ως συνήθως, αντέξει τις “ιδιοτροπίες” των καιρών και της τύχης, τα περσικά χαλιά 
βρέθηκαν και ενεπλάκησαν με την μανία ή απλά την μόδα του 20ου αιώνα. Μετά την πρώτη δεκαετία του, ο διάσημος Γάλλος σχεδιαστής υψηλής μόδας Paul Poiret, φιλοξένησε τις “χίλιες και δύο νύχτες” γνωστό εναλλακτικά σαν “περσική γιορτή”, ένα πολυτελέστατο, πάνω σε περσικά χαλιά ετερόκλητο πολυπληθές πάρτυ στον κήπο της κατοικίας του στο Παρίσι. Επιπρόσθετα, στο πολυδάπανο περσικής έμπνευσης πάρτυ με στολές και ένα συνοθύλευμα από εξωτικά ζώα, δεν μπορούσαν να λείπουν, αλλά απεναντίας υπήρχε μια επιλογή περσικών χαλιών απλωμένων σε όλη την έκταση του κήπου, για να συμπληρώσουν την περσική επίδραση “ολοκληρωτικά και τελειωτικά”.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, στην αιωρούμενη του ’60, η γοητεία από τα σχέδια των περσικών 
χαλιών έφτασε σε νέα ύψη. Τα σχέδιά τους έφεραν τα “paisley”, ένα είδος υφάσματος, βάσης του τοπικού περσικού χαλιού (ύφασμα με σχέδια χαλιού), που εξελίχθηκε σε μανιώδη μόδα από όλους τους παραγωγούς μουσικής των hitmakers της κάθε μέρας, που συχνά φορούσαν πουκάμισα που προέρχονταν από “paisley” και άλλα περσικής προέλευσης, όπως καφτάνια από τις ακριβές boutiques της King’s Road του Λονδίνου και το kleptomania στην Carnaby Street. Με αυτά τα ρούχα από paisley σύχναζαν στο εικονιζόμενο “the man in the moon” στην Kings Road. Σύμφωνα με τα μέσα της εποχής όλοι οι rock stars φορούσαν “paisley” όπως ο Bob Dylan, οι Rolling Stones και οι Beatles. Θα είναι περιττό να αναφερθούμε, ότι και στην συνέχεια την εποχή των hippies τα “χαλοσχέδια” επικρατούσαν στην “dress code” της τότε επαναστατημένης νεολαίας, ενώ σε μερικούς ιδιαίτερους κύκλους, ίσως να διατηρούνται μέχρι και στις μέρες μας.
Σχετικό άρθρο: Το χειροποίητο χαλί σαν εικαστική έκφραση
