(από δημοσίευμα περιοδικού τύπου)

Όποιος θαυμάζει τα Ανατολίτικα χαλιά κι έχει σκεφθεί για την σχέση ανάμεσα στο σχέδιο και στα χρώματα, θέλει σίγουρα να κατανοήσει το πως επιτυγχάνονται τα χρώματα, π.χ. για φυσικές και συνθετικές βαφές, συνταγές βαφής, τα γενικά χαρακτηριστικά των χρωμάτων και πως χρησιμοποιούνται στις χώρες της Ανατολής. Όσα περισσότερα μαθαίνει κανείς για τα Ανατολίτικα χαλιά τόσο μεγαλώνει το ενδιαφέρον του για το θέμα και αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος των χρωμάτων είναι επιστήμη και είναι σημαντική στο να κατανοήσει κάποιος το χαλί σαν ένα έργο τέχνης.

Τα χρώματα ενός χαλιού είναι σημαντικό κριτήριο εκτίμησης της αξίας του. Η ανακάλυψη των βαφών ανιλίνης (1826) προμήθευσε μια νέα τεχνική στην κατασκευή των Ανατολίτικων χαλιών, αν και πέρασε μεγάλο διάστημα για τους νομάδες που έβαφαν μόνοι τους τα νήματα μέχρι να μάθουν να χρησιμοποιούν τις νέες βαφές. Αυτό φαίνεται για παράδειγμα από τα πολυάριθμα, πολυβαμμένα παλιά κομμάτια που φτιάχτηκαν στην αρχή του αιώνα. Αν και κάποιοι ειδικοί στα χαλιά θεωρούν τις βαφές ανιλίνης σαν συνθετικές βαφές, παρόλο αυτά προτιμούν τις παλαιότερες βαφές που προέρχονται από την φύση. Μερικά παραδείγματα φυσικών βαφών είναι:
Φυτικές βαφές: διάφορες
Βαφές από ζώα: διάφορες
Βαφές από ορυκτά: διάφορες

Αυτά τα λίγα παραδείγματα φυσικών βαφών αρκούν για να δείξουν την πλούσια παλέτα χρωμάτων που έχουν στην διάθεσή τους οι χαρισματικοί υφάντες χαλιών. Επιπλέον τα χρώματα διαφέρουν ανάλογα με την ποιότητα του μαλλιού, π.χ. με την περιεκτικότητά του σε λίπος, όπως και με την χημική σύνθεση του νερού που χρησιμοποιείται για την παρασκευή των βαφών. Υπάρχουν περσικά χαλιά που έχουν μεταξύ 22 και 25 διαφορετικά χρώματα και χρωμοσκιές. Αυτό δείχνει μια περαιτέρω δυσκολία: το πώς να καθορίσεις με ακρίβεια τους τόνους των χρωμάτων και τις αποχρώσεις τους ή το πώς να περιγράψεις τα μείγματα των χρωμάτων. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο από την διαφοροποιημένη αντίληψη των χρωμάτων διαφόρων ατόμων: δύο άνθρωποι μπορεί να δουν το ίδιο χρώμα πολύ διαφορετικά. Μόνο τα βασικά χρώματα, το βάθος των χρωμάτων (π.χ. ανοικτό μπλε, σκούρο κόκκινο) και μείξεις χρωμάτων (μπλε-κόκκινο, πράσινο-κίτρινο) περιλαμβάνονται στις περιγραφές χρωμάτων. Πιο συγκεκριμένες ορολογίες χρωμάτων χρησιμοποιούνται μόνο για ευδιάκριτες φωτοσκιάσεις. Σε μερικές περιπτώσεις είναι πιθανό να βρεις μάλλινα νήματα που πήραν το χρώμα τους από περισσότερες από μια βαφές. Αυτό, φυσικά, είναι συνηθισμένο φαινόμενο για πράσινα χρώματα σε παλιά ή χαλιά-αντίκες. Διαφορετικές αναλογίες κίτρινου και μπλε δίνουν διάφορους τόνους πράσινου. Υπάρχουν διάφορες ορολογίες για το συμβολισμό των χρωμάτων. Πάντως όπως (κι αυτό συμβαίνει και στις δικές μας περιοχές), διάφορα χρώματα σχετίζονται με διαφορετική διάθεση, τέτοιοι συσχετισμοί αλλάζουν από πολιτισμό σε πολιτισμό. Ένα μόνο παράδειγμα: το λευκό που θεωρείται το χρώμα της αγνότητας στην Περσία, όπως και στην Δύση, είναι το χρώμα της απώλειας και της καταστροφής στην Κίνα. Ή πάλι, ενώ το μαύρο είναι το χρώμα της λύπης στην Περσία, αυτό δεν σημαίνει ότι τα χαλιά με σκούρο μπλε-μαύρο φόντο έχουν αυτό το συσχετισμό. Αν και ο συμβολισμός των χρωμάτων πρέπει να προσεγγίζεται προσεκτικά θα ήταν παράλειψη να μην γίνει κάποια αναφορά στον Περσικό συμβολισμό χρωμάτων.

Το πράσινο είναι το ιερό χρώμα του Προφήτη – ειδικά για τους Ορθόδοξους Μωαμεθανούς – και χρησιμοποιείται αραιά και μόνο σε μέρη που συνήθως δεν πατιούνται. Επίσης, όπως και σε μας, το πράσινο θεωρείται το χρώμα της ελπίδας, της ανανέωσης, της ζωής και της άνοιξης.

Το κόκκινο είναι το χρώμα της φωτιάς, του ενθουσιασμού, του θάρρους, της λύπης, της χαράς, της δύναμης και της πίστης. Παρόλα αυτά το κόκκινο υποδηλώνει επίσης λύπη και συμφορά.
Το μπλε σημαίνει αίσθηση δύναμης και εξουσίας.
Το πορτοκαλί έχει την έννοια της ταπεινότητας και ευσέβειας – είναι το χρώμα των Δερβίσηδων.
Το κίτρινο είναι το χρώμα του ήλιου που εκπέμπει την χαρά της ζωής.
Το λευκό είναι συνυφασμένο με την αθωότητα, την καθαριότητα, την αγνότητα της καρδιάς και την ανιδιοτέλεια.
Το μαύρο βρίσκεται σπάνια στα χαλιά εκτός από περιγράμματα σχεδίων και είναι το χρώμα του πένθους.

Όλοι αυτοί οι συμβολισμοί πέρα από την πιθανή ερμηνεία τους, καθορίζουν την συνολική οπτική εντύπωση που αγγίζει την αισθητική μας. Παράλληλα οι τεχνικές βαφής, στις απόλυτα φυσικές εφαρμογές τους, χαρακτηρίζουν την τέλεια ποιότητα που επίμονα προβάλλεται μέσα από τις αυθεντικές συλλογές ΑΙΩΝ 1922, επειδή είναι τα μοναδικά που διαλέγονται ένα προς ένα, επιτόπου, στις χώρες της Ανατολής, με γνώση και εμπειρία. Είναι ξεχωριστά αντικείμενα τέχνης που από χρόνο σε χρόνο αποκτούν μεγαλύτερη αξία, ενώ παράλληλα δίνουν στο χώρο σας μια απίστευτη μαγεία και ζεστασιά που κανένα βιομηχανικό διακοσμητικό υλικό δεν μπορεί σήμερα να προσφέρει. Πάντα η απόκτηση ενός χειροποίητου χαλιού προσέδιδε ένα άλλο κύρος στη διακόσμηση και μια αίσθηση πνευματικής διάστασης της όποιας οικονομικής ευημερίας. Η παράδοση, η ειδίκευση, η φερεγγυότητα προσδίδουν το κύρος που απαιτείται ώστε η απόκτηση ενός χαλιού να αντικρίζει αξιόπιστα την τιμή του.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ