Η κρανιά, πέρα από φυλοβόλλο δέντρο ή θάμνος, και πέρα από το όποιο φυτολογικό ενδιαφέρον, έχει μια τρομερή ιστορική διαδρομή, που την καθιστά ένα δέντρο, το οποίο απασχόλησε και μοχλεύθηκε με πολλές ιστορίες μυθολογικού ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Έτσι, κατά τον Όμηρο, η Κίρκη προσέφερε στον Οδυσσέα καρπούς της κρανιάς για να τον μετατρέψει μαζί με το πλήρωμά του σε χοίρους. Ο Παυσανίας, βεβαιώνει ότι ο Δούρειος Ίππος κατασκευάστηκε από ξύλο κρανιάς. Ο Θεόφραστος αναφέρει, ότι το ξύλο κρανιάς το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν κυνηγετικές λόγχες, πολεμικά ακόντια, τόξα και μπαστούνια. Ο Ηρόδοτος, αναφέρεται, ότι με ξύλο κρανιάς ήταν φτιαγμένα τα φημισμένα τόξα των γενναίων Λυκίων που ήταν αρχαίοι Κρήτες μετανάστες στην Μικρά Ασία. Το σημαντικότερο όμως είναι, ότι από την δυνατή φλούδα της κρανιάς, ήταν φτιαγμένος ο κόμπος που έδενε το άρμα του Γορδίου πατέρα του Μήδα, του βασιλιά της Φρυγίας, που είχε την ικανότητα να μετατρέπει σε χρυσάφι ότι άγγιζε. Ο κόμπος αυτός, που έδενε το άρμα του πατέρα του, του Γόρδιου ονομάστηκε Γόρδιος Δεσμός. Επίσης, σε όλους τους αρχαίους χρόνους, τα προιόντα που γίνονταν από κρανιά, ήταν σύμβολα δύναμης και αντοχής. Με όλα αυτά, φαίνεται ότι η σημασία της κρανιάς είναι περισσότερο ιστορική παρά φυτολογική.

Άρα, το σχοινί από φλούδα κρανιάς ήταν το πλέον ισχυρό της εποχής. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ο Γ΄ο Μακεδών, έφτασε στο Γόρδιο, επισκέφθηκε στο ανάκτορο των παλαιών βασιλέων της Φρυγίας, όπου βρισκόνταν το άρμα του Γορδίου, αφιερωμένο στο Δία. Ο ζυγός του άρματος ήταν δεμένος με φλοιό κρανιάς και ο δεσμός ήταν εξαιρετικά πολύπλοκος, αφού δεν φαινόνταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος του. Ο χρησμός έλεγε, ότι όποιος λύσει το δεσμό, θα κατακτήσει την Ασία. Ο Αλέξανδρος, αφού διαπίστωσε την δυσκολία να λυθεί, τον έκοψε με το σπαθί του φωνάζοντας: “Ότι δεν λύεται, κόπτεται”. Υπάρχει και άλλη μια πιο αδύναμη ίσως εκδοχή, αυτή του Αριστόβουλου, ότι έβγαλε τον πύρο από το τιμόνι του άρματος, που συγκρατούνταν ο δεσμός του ζυγού και έτσι λύθηκε. Οι συμβολισμοί και οι τότε πολιτικές σκοπιμότητες είναι πολλές. Το σπαθί συμβολίζει την αποφασιστικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ η αφαίρεση του ξύλινου πύρου την ευφυία του. Η δημοσιότητα του γεγονότος και τα κατά τον μύθο έντονα καιρικά φαινόμενα, το βράδυ της ίδιας μέρας, θεωρήθηκαν ως η επιβεβαίωση των Θεών, ότι ο Μέγας Αλέξανδρος θα κατελάμβανε την Ασία, λύνοντας τον Γόρδιο δεσμό.

Όμως, η Ιστορία δεν τελειώνει με την κατάκτηση της Ασίας από τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Γόρδιος Δεσμός ή κόμβος ή νεοελληνικά κόμπος παρέμεινε στους επόμενους αιώνες μέχρι σήμερα να συμβολίζει το ισχυρό δέσιμο, και ενδεχομένως την δύναμη της συνεργασίας. Έτσι, φεύγοντας από την κρανιά και από το σπαθί που έκοψε τον Γόρδιο Δεσμό, οδηγούμαστε σε μια άμεση συσχέτισή τους με τα χειροποίητα χαλιά. Και αυτό γιατί ένας από τους δύο βασικούς τύπους κόμπων που εφαρμόζονται στο 90% των παραγόμενων χειροποίητων χαλιών, είναι ο Γόρδιος κόμπος. Ο άλλος κόμπος, είναι ο Περσικός, ο λεγόμενος Sheneh ή Senneh. Στα χρόνια που ακολούθησαν με τελικό κατακτητή της πόλης τους Οθωμανούς, λέγεται ως παραφθορά της ελληνικής λέξης γόρδιος ghiordes. Το δεύτερο, ότι ο φλοιός της κρανιάς είχε ιδιάζουσα εξαιρετική αντοχή, όπως ακριβώς και τα κλωστοποιημένα μαλλιά των χειροποίητων χαλιών, έχουν την ίδια ιδιάζουσα εξαιρετική αντοχή.

Έτσι, όλα τα χειροποίητα χαλιά, που παράγονται σε όλη την Μικρά Ασία ή Ανατολία, έχουν κόμπο ghiordes, ενώ η παλιά ονομασία της πόλης του Γορδίου έχει εξελιχθεί σε Gordes, σε τουρκική εκφορά της γλώσσας και σήμερα διατηρείται σαν μια κωμόπολη των 10.000 κατοίκων. Όμως, και όλα τα χαλιά του γεωγραφικού Τουρκεστάν μέχρι το απομακρυσμένο Yugur Islamic Autonomous Region στην Κίνα, γίνονται με Γόρδιο κόμπο. Το ίδιο και στην παλαιά Βακτηριανή, από όπου και η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ρωξάνη, δηλαδή το σημερινό Αφγανιστάν και μέρος της Περσίας και πάλι εφάρμοζαν και εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα τον Γόρδιο κόμπο. Αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του Καυκάσου, του Αζερμπαιτζάν και του νότιου τμήματος του Αζερμπαιτζάν, που ανήκει στην Περσία, (καλύπτοντας την μισή από την συνολική έκτασή της), όλα αυτά τα χειροποίητα χαλιά, όλων αυτών των περιοχών και όλοι οι υφάντες ή υφάντριες εργάζονται υφαίνοντας με το χέρι μόνο κόμπους Γορδίου, μέχρι να ολοκληρωθεί το χειροποίητο χαλί.

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε με μια ενδεχόμενη υπερβολή, να ισχυριστούμε ότι πίσω από τα λεγόμενα χαλιά Ανατολής, υπάρχει ελληνική ρίζα ή τουλάχιστον ελληνική ιστορία. Άλλωστε, τα χειροποίητα χαλιά στην ευρύτερη Ανατολία (Φρυγία, Πυσιδία, Καππαδοκία κ.λ.π.) καθ’ όλη την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υφαίνονταν από ελληνικά χέρια. Μια μικρή εξαίρεση ήταν στις περιοχές του Ικονίου (Konya) πρωτεύουσας των Σερτζούκων Τούρκων, όπου δίδαξαν την Μογγολική τέχνη του χειροποίητου χαλιού και διατηρήθηκε από κάποιους από τους προσωρινούς κατακτητές της. Μετά την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών, εκείνοι από τους Ρωμιούς Χριστιανούς, που “υποχρεωτικά” αλλαξοπίστησαν την τελευταία στιγμή και παρέμειναν εκεί (για να αποφύγουν την αναγκαστική μετενάστευση σε μια άγνωστη σε αυτούς χώρα με παιδιά και γέροντες, εγκαταλείποντας εκεί τις περιουσίες τους, και με εντελώς αβέβαιο το μέλλον τους) ως Μουσουλμάνοι Τούρκοι πλέον, συνέχισαν τότε και συνεχίζουν σήμερα οι απόγονοί τους, αυτή την αρχέγονη οικοτεχνία, που ασκούσαν για αιώνες οι Ρωμιοί-Χριστιανοί πρόγονοί τους.

Παρά τις όποιες πιθανές αμφισβητήσεις, το γεγονός ότι σήμερα στο Εθνικό Μουσείο της Καμπούλ στο Αφγανιστάν, όλα τα εκθέματα, κυριολεκτικά όλα αναφέρονται μόνο στο Μέγα Αλέξανδρο, είναι χαρακτηριστικό της σημαντικής επιρροής του η οποία συνεχίζεται αμείωτη μέχρι τις μέρες μας. Τα εκθέματα του Μουσείου, όλα από την εκεί παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μόνον, δεν είναι παρά μια ακόμη ακλόνητη επιβεβαίωση της ελληνικής ρίζας στην Ιστορία των λαών της Ανατολής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ