Ο Neoplasticism είναι μια καλλιτεχνική θεωρία που ξεκίνησε το 1917 στην Ολλανδία, με βάση το καλλιτεχνικό περιοδικό De Stijl. Η κύρια έκφραση του νεόυ αυτού ρεύματος ήταν ο Theo Van Doesberg και ο Piet Mondriaan. Έθεσαν στους εαυτούς τους τον στόχο να καθαρίσουν την τέχνη από στοιχεία, που κατά την άποψή τους, δεν ανήκαν εκεί και προσπάθησαν να οριοθετήσουν και να εφαρμόσουν στοιχειώδεις αρχές σε κάθε καλλιτεχνική φόρμα, μέσω ορθολογικών εννοιών. Ο Mondrian έμεινε απόλυτα πιστός σε αυτή τη νέα καλλιτεχνική θεωρία μέχρι το θάνατό του το 1944, ενώ ο Van Doesburg στράφηκε από το 1924 στον elementanism του οποίου υπήρξε ιδρυτής. Ο elementanism ήταν μια ελαφρώς αιρετική θεώρηση του Neoplasticism με ελάχιστες και σε εντελώς ακροθιγείς διαφοροποιήσεις.
Σύμφωνα με τους Neoplasticists ο ζωγράφος, ο γλύπτης, ο αρχιτέκτονας , ο μουσικός, ο συγγραφέας και κάθε άλλος κλάδος διανουμένου ή καλλιτέχνη πρέπει να φροντίζει για την έκφραση της απεικόνισης όλων των όψεων της ζωής. Ωστόσο ποτέ δεν συμβαίνει κατά τύχη. Κάθε αντίστοιχο δημιούργημα-έργο δημιουργείται επίτηδες. Είναι το προιόν του κατασκευαστή σε μικρότερο βαθμό, από ότι εκπροσωπεί. Οι Neoplasticists θέλησαν να δώσουν ένα νέο, αλλοιώτικο, ουτοπικό, ιδανικό πνευματικής αρμονίας και τάξης. Οι Neoplasticists επιδίωξαν σαν βασικό χαρακτηριστικό τους, χρησιμοποιώντας στοιχειώδεις μορφές και σχήματα, στηριγμένα σε οριζόντιες και κάθετες γραμμές, ενώ τα χρώματα είναι αποκλειστικά τα βασικά, όπως κόκκινο, μπλε, κίτρινο, λευκό και μαύρο.
Υπάρχει μια θεώρηση ότι το καλλιτεχνικό αυτό κίνημα είχε φιλοσοφικές επιρροές από τους Νεοπλατωνικούς και ιδιαίτερα από τον σύγχρονο μαθηματικό M.H. Shoenmaekers ο οποίος επινόησε τον όρο νεοπλαστικισμός. Ο Πιέ Μόντριαν “ηγέτης” του κινήματος, εξέδωσε και δημοσίευσε το Μανιφέστο των νεοπλαστικιστών με τίτλο νεοπλαστικισμός. Ουσιαστικά ανήγγειλε μια νέα ισορροπία μεταξύ του ατομικού και παγκόσμιου και την απελευθέρωση της τέχνης, από την παράδοση και τους περιορισμούς της, καθώς και την κατάργηση της λατρείας του ατομικισμού. Παράλληλα, ο δεύτερος “ηγέτης” του κινήματος ο Theo Van Doesblerg εξέδιδε από το 1917 το περιοδικό τέχνης De Stijl που ήταν ο βασικός της φιλοσοφίας και των τεχνικών των νεοπλαστικιστών.
Μια μεγάλη μερίδα κριτικών τέχνης, θεωρεί ότι ο Neoplasticism επηρέασε τον βιομηχανικό σχεδιασμό σε όλα τα στάδια και επίπεδα, πέρα από την Αρχιτεκτονική. Επίσης θεωρείται ότι επηρέασε και επέδρασε στο ύφος του μεταγενέστερου κινήματος Bauhaus, διεθνώς, πέραν των εικαστικών στην αρχιτεκτονική, στην γραφιστική καθώς και στο Interior Design και στην μόδα, παρά το γεγονός ότι φιλοσοφικά και πολιτικά ήταν σε εντελώς αντίθετες πλευρές. Ήταν βέβαια η περίοδος με την λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που ουσιαστικά έπαιρνε σοβαρή μορφή ο βιομηχανικός σχεδιασμός και αναπτύχθηκαν και οι πρώτοι product designers. Τότε σχεδιάστηκε η “Red & Blue Chair” από τον Gervit Roerveld το 1919 χωρίς χρώματα και το 1920 με χρώματα.
Οι επιρροές από τον κυβισμό, αλλά και από τον μυστικισμό των νεοπλατωνικών φιλοσόφων, είναι εμφανείς στις δημιουργίες των νεοπλαστικών, οι ιδέες για τις ιδανικές γεωμετρικές φόρμες, όπως η “τέλεια ευθεία γραμμή” του μαθηματικού M.H.S. Shoenmakers. Επίσης οι τρισδιάστατες εργασίες, κάθετες και οριζόντιες, τοποθετημένες σε επίπεδα ή σε σχέδια που δεν διατέμνονται και ως εκ τούτου επιτρέπονται σε κάθε στοιχείο να επιβιώνουν ανεξάρτητα και ανεμπόδιστα από άλλα διαφορετικά στοιχεία. Τα χαρακτηριστικά δείγματα μπορούν να βρεθούν στο Rietveld Schroder House στην Ουτρέχτη όπως και η καρέκλα Red & Blue. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι το ταυτισμένο με τον Neoplasticism, Κίνημα του περιοδικού De Stijl επηρεάστηκε από τον Neopositivism.
Πέρα από τις δεδομένες επιρροές στην μουσική, με τον στενό φίλο του Mondrian, τον συνθέτη Jakob Van Domselaer, υπήρξαν αντίστοιχες επιδράσεις στην γραφιστική και σχεδιαστική που πριν την Μπαουχάους προσάρμοσαν ανάλογα τα σχέδια των υφασμάτων και την μόδα αλλά και τα Home Textile, χωρίς να μείνουν ανεπηρέαστα τα χαλιά, όταν μάλιστα η Ολλανδία που γεννήθηκε ο Plasticism ήταν από τους μεγάλους παραγωγούς ημιβιομηχανικών χαλιών της Ευρώπης.
