Ο Εξπρεσιονισμός είναι ένα καλλιτεχνικό και πολιτιστικό κίνημα του 20ου αιώνα. Οι εξπρεσιονιστές καλλιτέχνες προσπάθησαν να εκφράσουν ένα συναίσθημα μέσω του δημιουργήματός τους. Μορφές και χρώματα δεν χρησιμοποιούνταν με τον τρόπο που ο κάθε άνθρωπος τα βλέπει, αλλά όπως ο καλλιτέχνης τα συναισθάνεται. Ο Εξπρεσιονισμός εμφανίστηκε σαν μια πρωτοποριακή κίνηση στην ποίηση και την ζωγραφική πριν τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαιμάρης (1919-1933) και ήταν καλοδεχούμενος από το μαζικό κοινό, εγγίζοντας την κορυφή της δημοτικότητας στο Βερολίνο το 1920.
Ο Εξπρεσιονισμός παρουσιάζει τον κόσμο υποκειμενικά. Πως τον αισθάνεται ο καλλιτέχνης και πως είναι επιστημονικά. Η τέχνη ενδιαφέρεται να πάρει ενα συναισθηματικό αποτέλεσμα και να διαβιβάσει τις προσωπικές διαθέσεις, μέσα από τις προσωπικές ιδέες. Οι εξπρεσιονιστές καλλιτέχνες αναζήτησαν να εκφράσουν το νόημα του να είσαι ή να παραμένεις ζωντανός και την συναισθηματική εμπειρία περισσότερο από την φυσική πραγματικότητα. Ο Εξπρεσιονισμός παρουσιάστηκε σε πολλές καλλιτεχνικές φόρμες, συμπεριλαμβανομένης της ζωγραφικής, της λογοτεχνίας, του θεάτρου, του χορού, του κινηματογράφου, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής, της γραφιστικής και σχεδιαστικής. Ο όρος Expressionism υποδηλώνει μια συναισθηματική ανησυχία και άγχος. Στην γενική αίσθηση, ζωγράφοι όπως ο El Greco μπορούν να χαρακτηρισθούν expressionist.
Όμως πρακτικά ο όρος εφαρμόστηκε μόνο στα έργα του 20ου αιώνα. Τον όρο έδωσε ο Τσέχος Antonin Matejcek το 1910 σαν το αντίθετο του Impressionism. Ο Expressionism τονίζοντας και δίνοντας έμφαση στην προσωπική προοπτική ήταν ταυτόχρονα μια αντίδραση στο positivism (θετικισμός) και σε άλλα καλλιτεχνικά κινήματα, όπως ο naturalism και impressionism. Τυπικοί μοντέρνοι εξπρεσιοντιστές είναι ο Marc Chagall, Edvard Munch (The Stream) August Macke, Ernst Ludwig Kirchner, Emil Nolde και άλλοι. Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, με τους πολλούς νέους που πέθαναν, άφησε βαθειά αρνητική εντύπωση στα μυαλά των καλλιτεχνών, ειδικά εκείνων των νέων που τελικά επέζησαν.
Η κλασική φάση του κινήματος εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, ξεκινώντας κυρίως από την Γερμανία. Το κίνημα έδωσε την απαραίτητη βάση στον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό και επηρέασε απόλυτα σαν Γερμανική Τέχνη. Ήταν ο πρόδρομος των καλλιτεχνών του Neo Expressionism της δεκαετίας του 1980. Η παραμόρφωση της πραγματικότητας και η πλήρης αδιαφορία στην πιστότητα του “αντικειμένου του θέματος”, προέβαλε μια συναισθηματική αγωνία αποκλείοντας κάθε χαρούμενη διάθεση από σχεδόν όλα τα εξπρεσιοντιστικά έργα. Είναι όμως πασηφανές ότι οι εξπρεσιονιστές ζωγράφοι, επηρεάστηκαν από προγενέστερους, όπως ο Βαν Γκόνγκ και ο Μούνκ και από naive έργα της αφρικανικής τέχνης.
Είναι έντονες οι επιδράσεις που είχαν οι εξπρεσιονιστές από τα έργα των Φωβιστών στην Γαλλία. Είχαν την ίδια τεχνική στην χρήση έντονων χρωμάτων και αντιθέσεων. Όμως, ενώ με τις ίδιες τεχνικές οι Φωβιστές δημιουργούσαν όμορφες εικόνες, σε αντίθεση οι εξπρεσιοντιστές επεδίωκαν την πρόκληση βαθύτερων συναισθημάτων. Ο Kadinsky είναι μια ηγετική μορφή του εξπρεσιονισμού θεωρώντας το χρώμα σαν σημαντικό μέσο έκφρασης από μόνο του, χωρίς την ανάγκη του αντικειμένου. Από αυτή την βάση και θέση διαμόρφωσαν σταδιακά την σύγχρονη αφηρημένη τέχνη.
Και βέβαια ο Expressionism εφαρμόστηκε στην ποίηση, στην μουσική, στο θέατρο και ο γερμανικός expressionism αποτελεί σταθμό στην ιστορία του κινηματογράφου. Έτσι κατατάσσονται στους expressionist ο Franz Kafka (1883-1924) με την Μεταμόρφωση, την Δίκη και το Κάστρο, ο Ernst Hemingway, ο James Joyce (1882-1941), ο Elia Canetti και πολλοί άλλοι. Ακόμα και σήμερα πάρα πολλοί σύγχρονοι λογοτέχνες και ιδιαίτερα ποιητές που διαφοροποιούνται από το παραδοσιακό και κλασικό ύφος και μορφή χαρακτηρίζονται expressionists. Είναι η οπτική του σημερινού συγγραφέα ή ποιητή που ζει μέσα στο πολύ άγχος και τις αγωνίες της σύγχρονης ζωής που για να αποτινάξουν τις δυσκολίες της, εκφράζουν στο γράψιμό τους ένα “τυπικά” εξπρεσσιονιστικό ύφος, ώστε να εκτονωθούν.
Αντίστοιχα στην μουσική από τον πολυτάλαντο ζωγράφο Arnold Schoenberg με την ιδιότυπη μουσική του, που μαζί με τον Alban Berb και τον Anton Webern ήταν expressionist και μέλη της Δεύτερης Βιεννέζικης Σχολής. Στους Expressionist της μουσικής ανήκουν και ο Igor Stravinsky με τον Alexander Schriabin. Επίσης στην δεκαετία του 1910 σημαντικό όνομα του expressionism ήταν ο Bela Bartok, ενώ πρόδρομος του εξπρεσιονισμού θεωρείται ότι ήταν στην μουσική ο Richard Wagner, ο Gustav Mahlev και ο Richard Straus. Οι άλλοι κλάδοι όπως η αρχιτεκτονική, η λογοτεχνία, ο χορός, είχαν πολλούς εκφραστές του Εξπρεσιονισμού, που διακρίθηκαν διεθνώς.
Αλλά και η γραφιστική και οι εφαρμογές της στα έντυπα, ή στην γενικότερη σχεδίαση γνώρισε μεγάλη άνθηση. Στην υφαντουργία και ταπητουργία υπήρξαν πολλές επιρροές στον σχεδιασμό υφασμάτων και άλλων ειδών σπιτιού, αλλά εμπορικά είχαν περιορισμένη απήχηση. Ειδικά στα χαλιά ο εξπρεσιονισμός εκείνη την εποχή, δεν είχε άμεση επίδραση. Όμως στα πρόσφατα χρόνια, έργα μεγάλων expressionist καλλιτεχνών, είχαν εφαρμογή σε H/T χειροποίητα χαλιά με πολλά έργα του Kadinsky αποτυπωμένα σε αυτά, αλλά και άλλων, ειδικά εκείνων στα έργα των οποίων υπερίσχυε η αφηρημένη τάση.
