Χειροποίητα Χαλιά Bidjar

Bijar ονομάζεται ένα μικρό χωριό στην επαρχία του Kermanshah, στο βορειοδυτικό Ιράν, όπου κατοικούν κυρίως Κούρδοι. Στην Κουρδική διάλεκτο η ονομασία αυτή σημαίνει ‘Περιοχή της Ιτιάς’. Παρότι οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 10.000 σε αριθμό, το Bijar έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη στον τομέα της χειροποίητης ταπητουργίας, παράγοντας τα χαρακτηριστικά ομώνυμα χαλιά που λόγω της ιδιαίτερης σκληρότητας και ανθεκτικότητάς τους ονομάζονται και ‘Σιδερένια Χαλιά της Περσίας’. Πράγματι, η δομή των χαλιών Bijar είναι ξεχωριστή, γεγονός που οφείλεται στην τεχνική του «υγρού αργαλειού» που εφαρμόζεται αποκλειστικά στην περιοχή του Bijar, δυσχεραίνοντας τις όποιες προσπάθειες απομίμησης των χαλιών αυτών. Η τεχνική αυτή συνίσταται στη διατήρηση του μαλλιού, των στημονιών και των υφαδιών σε υψηλά επίπεδα υγρασίας καθόλη τη χρονοβόρα διαδικασία ύφανσης και στην χρήση ειδικής «χτένας» που σπρώχνει με δύναμη, σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα υφάδια σε σειρές. Έτσι, τα υλικά σκληραίνουν και συρρικνώνονται ελαφρώς όταν το τελικό προϊόν στεγνώσει, παράγοντας πυκνά και δυνατά χαλιά, που δύσκολα φθείρονται. Μια ακόμα ιδιομορφία στην τεχνική κατασκευής αφορά στη διαρρύθμιση υφαδιών και στημονιών. Τα χαλιά Bijar διαθέτουν δύο υφάδια: το πρώτο υφάδι, με αρκετά ασυνήθιστα χαρακτηριστικά, είναι αρκετά πιο πυκνό από το δεύτερο και διαχωρίζει τα στημόνια με αρκετή πίεση, συμπιέζοντας το χαλί. Έτσι, παράγεται μια γωνιακή μετάθεση 85 με 90 μοίρες στα στημόνια, τα οποία τοποθετούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Το δεύτερο υφάδι είναι λεπτότερο και συγκρατεί τα στημόνια σταθερά στη θέση τους. Η ιδιαίτερα συμπυκνωμένη δομή των χαλιών Bijar τα εμποδίζει να απλωθούν πλήρως στις επιδαπέδιες επιφάνειες, ενώ, καθώς οι ίνες είναι μονίμως υψωμένες, τα χαλιά Bijar είναι ιδιαίτερα απαλά στην υφή.

Η κυρίως διαφορά των παλιών από τα πιο σύγχρονα Bijar εντοπίζεται στην επιλογή των μοτίβων και στους χρωματισμούς. Τα παλαιότερα Bijar χαρακτηρίζονταν από μεγάλα, εντυπωσιακά σχέδια σε κόκκινο, μπλε, λευκό και κίτρινο χρώμα, ενώ τα πιο πρόσφατα Bijar έχουν ένα πιο φλοράλ προσανατολισμό. Ακόμη, τα νεότερα Bijar τείνουν να έχουν λεπτότερο πέλος. Τα σχέδια στην επιφάνεια των χαλιών είναι συμμετρικά και ενίοτε περιέχουν ένα κεντρικό εξαγωνικό μετάλλιο, περικυκλωμένο από άλλα δύο εξάγωνα. Ενδέχεται όμως να διαθέτουν ομοιόμορφο σχέδιο, όπως το Herati (με μεγάλα, καμπυλωτά φύλλα) ή το αρχαίο Μογγολικό Herti (με ψάρια και χελώνες), με ένα κεντρικό λουλούδι περιχαρακωμένο από ένα διαμάντι και εξωτερικά φύλλα σε παράλληλες φορές. Το Mina Khani, με μαργαρίτες συνδεδεμένες σε κύκλους ή διαμάντια, αποτελεί μία ακόμα σχεδιαστική εκδοχή των Bijar. To Bijar τριαντάφυλλο πρωτοκατασκευάστηκε σύμφωνα με μια Γαλλική παραγγελία στα μέσα του 19^ου αιώνα και περιέχει, όπως μαρτυρά το όνομά του, μεγάλα κόκκινα τριαντάφυλλα. Ένα κυρίαρχο χρώμα στα χαλιά Bijar είναι το ανοιχτό θαλασσί, ενώ άλλα, εξίσου συνηθισμένα χρώματα, είναι το κόκκινο του κερασιού, το καφέ, το ροζ, το κίτρινο, η ώχρα, το πορτοκαλί, το μπεζ και το μωβ, που απαντάται μόνο στο χαλιά Bijar. Αντίθετα, το πράσινο σπάνια εμφανίζεται στα χαλιά αυτά. Η πυκνότητα των κόμπων, που είναι συμμετρικοί (ghiordes), κυμαίνεται από 300.000 έως 500.000 ανά τετραγωνικό μέτρο.