Γεωπολιτική Μορφολογία:

Το Ανατολικό Τουρκεστάν είναι μια αυτόνομη περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Είναι μια μεγάλη και αραιοκατοικημένη περιοχή, που καταλαμβάνει περίπου το ένα έκτο της συνολικής κινεζικής επικράτειας. Το Ανατολικό Τουρκεστάν είναι διάσημο, μεταξύ άλλων, επειδή μέσα στα όρια του βρίσκεται η δεύτερη μεγαλύτερη έρημος στον κόσμο μετά τη Σαχάρα, η Τακλιμακάν. Συνορεύει με το Θιβέτ στα νότια, τις επαρχίες Qinghai του ευρύτερου Θιβέτ και Gansu στα νοτιοανατολικά, τη Μογγολία στα ανατολικά, τη Ρωσία στα βόρεια και δυτικά με το Καζακστάν, το Κιργιζιστάν, το Τατζικιστάν, το Αφγανιστάν και τις περιοχές του Κασμίρ που ελέγχει η Ινδία. To Uyghur έχει ακόμη και τη δική του σημαία που μοιάζει αρκετά με την Τουρκική. Στην πραγματικότητα, η περιοχή είναι γνωστή με διάφορα ονόματα, που δεν είναι ανεξάρτητα από τα συμφέροντα των πλευρών που τα χρησιμοποιούν. Οι Κινέζοι την αποκαλούν Xinjian, δηλαδή «Νέο Σύνορο», ονομασία που δόθηκε κατά την περίοδο της Δυναστειών των Manchu Qing (1644 – 1912). Η χώρα είναι γνωστή επίσης με το όνομα «Ανατολικό Τουρκεστάν» ή Uyghurstan, τονίζοντας την φυλετική προέλευση της πλειοψηφίας των κατοίκων. Πράγματι, περισσότεροι από τους κατοίκους του Uyghurstan ανήκουν στην εθνότητα Uyghur, μια τουρκική φυλή της κεντρικής Ασίας με ιστορία περίπου τεσσάρων χιλιάδων χρόνων. Άλλες εθνικότητες που κατοικούν στην περιοχή, σε μικρότερο ποσοστό, είναι με την αυτή Τουρκεστάνικη καταγωγή οι Hui, οι Ουζμπέκοι, οι Καζάκοι, οι Κιργίζοι, και εκτός αυτών οι Κινέζοι Χαν και οι λίγοι Ρώσοι.

Ο Μάο Τσε Τούνγκ με το που ανέλαβε την εξουσία της Κίνας, προκειμένου να πετύχει μια έστω μερική αποισλαμοποίηση της περιοχής, έστειλε 400.000 Κινέζους στρατιώτες, τους οποίους εγκατέλειψε εκεί υποχρεωτικά για δεκαετίες, ώστε να αναμειχθούν με τις ντόπιες οικογένειες κι έτσι να αλλάξει η θρησκευτική και τελικά εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού. Προκειμένου να μειωθούν οι συνεχείς εξεγέρσεις για “αυτοδιάθεση” της περιοχής, δόθηκε μια μορφή αυτονομίας με την ημιανεξαρτησία της “Uyghur Islamic Autonomous Region”, που δημιουργήθηκε. Την ίδια ημιανεξαρτησία υποχρεώθηκε η Κίνα να δώσει στο Θιβέτ που έγινε “Thibet Autonomous Region”. Οι Ουγκιούροι, έγιναν διάσημοι με τις διαμαρτυρίες και τα επεισόδια κατά την έναρξη των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου.

Γιουγκούροι ονομάστηκαν συλλογικά διάφορες ομάδες που χρησιμοποιούσαν την τουρκική γλώσσα και κατοικούσαν στα βουνά Αλτάι της Σιβηρίας. Οι Κινέζοι τους αποκαλούσαν Chiu Hsing, που σημαίνει «εννιά φατρίες». Είχαν, μάλιστα, ιδρύσει και τη δική τους αυτοκρατορία, που εξαπλωνόταν από την Κασπία Θάλασσα ως τη Μαντζουρία και διήρκησε από το 745 π.Χ. ως το 840 π.Χ. ώσπου κατέρρευσε υπό το βάρος της πείνας και των εμφυλίων πολέμων και έπεσε στα χέρια των Κιργίζων. Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας, πολλοί Γιουγκούροι πρόσφυγες κατέφυγαν στο Tarim Basin όπου αναμίχτηκαν με τον ντόπιο πληθυσμό. Οι σύγχρονοι Γιουγκούροι είναι πιθανόν να προέρχονται από το «πάντρεμα» των δύο λαών, των νομαδικών τουρκικών φυλών και των ομάδων που κατοικούσαν στην περιοχή Tarim Basin πριν την έλευση των προσφύγων και μιλούσαν Ινδο-ευρωπαϊκές διαλέκτους. Ακόμα και σήμερα μπορεί κανείς να συναντήσει Γιουγκούρους με λευκό δέρμα και ανοιχτόχρωμα μάτια.

Μετά το 1600 όμως, οι Μαντζούριοι επιδόθηκαν σε επεκτατικές επιδρομές, καταλαμβάνοντας και το Ανατολικό Τουρκεστάν το 1759, μια κατοχή που κράτησε ως το 1864 και στη διάρκεια της οποίας οι Γιουγκούροι επαναστάτησαν 42 φορές! Μια αιματηρή αλληλουχία ανεξαρτησίας και Κινέζικης κυριαρχίας ακολούθησε έκτοτε, μέχρι που το 1949 το Ανατολικό Τουρκεστάν προσαρτήθηκε στην Κίνα και μετονομάστηκε σε Xinjiang. Ισλαμικά εθνικιστικά κινήματα διεκδικούν εως σήμερα την περαιτέρω ανεξαρτησία της περιοχής.

Η τοποθεσία του Τουρκεστάν υπήρξε κατά την αρχαιότητα ιδιαίτερα προνομιακή για την ανάπτυξη του πολιτισμού, καθώς τη διέτρεχε ένας από τους τέσσερις δρόμους του Μεταξιού της αρχαιότητας, ο Βόρειος Δρόμος του Μεταξιού, που διένυσε και ο Μάρκο Πόλο. Αυτό το εμπορικής και πολιτικής σημασίας πέρασμα ευνόησε τη διάδοση τόσο θρησκευτικών όσο και πολιτιστικών επιρροών και συνέβαλε στην οικοδόμηση ενός ισχυρού πολιτισμού στην περιοχή, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα από τις ανασκαφές γύρω από το Δρόμο του Μεταξιού. Ένας σημαντικός πλούτος τέχνης και επιτευγμάτων έρχεται σταδιακά στο φως, αποκαλύπτοντας την παράδοση και την ιστορία ενός λαού που διατήρησε την διαφορετικότητά του από την αρχαιότητα. Η εντυπωσιακή δύναμη και το μεγαλείο του πολιτισμού των Γιουγκούρων που κυριάρχησε στην Κεντρική Ασία για περισσότερο από χίλια χρόνια, παρήκμασε με την έλευση της Δυναστείας των Μαντζούρων, αφήνοντας παρόλα αυτά ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στην Κεντρική Ασία. Ακόμα και σήμερα Τούρκικα και ισλαμικά στοιχεία δεσπόζουν στην περιοχή του Tarim Basin, επισκιάζοντας άλλες παραδόσεις.

Η Τέχνη της Ταπητουργίας στο Uyghur:

Η παραγωγή χαλιών είναι μια τέχνη με μεγάλη παράδοση και σημασία για τους Γιουγκούρους. Αρχαιολογικές ενδείξεις στην περιοχή μαρτυρούν μια ταπητουργική τέχνη ιστορίας τουλάχιστον 2.000 χρόνων. Ανασκαφές δυτικά της πόλης Χοτάν οδήγησαν στην ανακάλυψη του δεύτερου αρχαιότερου χαλιού στον κόσμο, κατασκευασμένο κατά τη Δυναστεία των Χαν. Η ξηρότητα που προέρχεται από την ύπαρξη της ερήμου Τακλιμακάν διασφάλισε τη διατήρηση σημαντικών έργων τέχνης, όπως τα χειροποίητα χαλιά που αποτελούν ιστορικό υλικό και πηγή έμπνευσης για τους σημερινούς υφάντες της περιοχής.

Όντας σε κομβικό σημείο στο Δρόμο του Μεταξιού, το Uyghur έγινε πόλος έλξης όχι μόνο εμπορευμάτων, αλλά και ιδεών, συνθέτoντας σε ένα αρμονικό αμάλγαμα στοιχεία τόσο της Δύσης όσο και της Ανατολής. Τα χειροποίητα χαλιά από το Ανατολικό Τουρκεστάν αποτελούν λαμπρά και αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αυτής της γόνιμης σύζευξης ‘δυτικού’ και ‘ανατολίτικου’, εμπεριέχοντας βουδιστικά, μουσουλμανικά και περσικά στοιχεία. Παραμένει αμφιλεγόμενο αν οι Τουρκέζοι Uyghur αντέγραψαν τους Πέρσες στα σχέδια ή αν τελικά έγινε το αντίθετο. Χαρακτηριστικό παραδοσιακό μοτίβο των χαλιών του Ανατολικού Τουρκεστάν είναι το ‘ρόδι’ που υφαίνεται πάνω σε μπλε φόντο. Οι κόμποι των χαλιών είναι βασικά της τεχνοτροπίας ghiordes, ενώ υπάρχουν και πολλές περσικές επιρροές με κόμπο shenneh. Η παραγωγή χαλιών στο Uyghur είχε ως κύριες εστίες τις πόλεις Kashi με ειδίκευση στα μεταξωτά (διεκδικώντας χωρίς επιτυχία τα πρωτεία από την Hereke), Khotan, με το χαρακτηριστικό ρόδι και τους ιδιαίτερους συμβολισμούς που εκπέμπει, Ghasghar και Yargant, με το Khotan να διαθέτει την πιο πλούσια ιστορία στην ταπητουργία. Η ταπητουργική τέχνη του Ανατολικού Τουρκεστάν πέρασε στην Κίνα τόσο με τη μορφή εμπορεύματος, όσο και σαν υποχρεωτικός φόρος. Με την ίδρυση της Δυναστείας των Σανγκ (1766 π.Χ.), προκηρύχτηκε η ετήσια προσφορά χαλιών στον αυτοκράτορα, ενώ και αργότερα, επί αυτοκράτορος Ντετόνγκ (535-546 μ.Χ.), ο βασιλιάς του Γκαοτσάνγκ έστελνε χαλιά σα φόρο τιμής στις Νότιες Δυναστείες.

Εκτός από τις διάφορες διακοσμητικές του χρήσεις, τα χαλιά αποτελούσαν τελετουργικό κομμάτι των κοινωνικών ηθών κα εθίμων. Οι νύφες τα κουβαλούσαν σαν μέρος της προίκας τους, δοσμένο από την οικογένεια του γαμπρού σαν ένδειξη γενναιοδωρίας. Τα χαλιά αποτελούσαν επίσης και έναν άτυπο «δείκτη» οικονομικής ευμάρειας, ένα «συνάλλαγμα» που εκτίθετο με περηφάνια στο σαλόνι των σπιτιών. Ακόμη, τα χαλιά εμπλέκονται και πρωταγωνιστούν σε λαογραφικές ιστορίες, όπως η παρακάτω: όπως διηγούνται oι Γιουγκούροι, ο πατέρας του διάσημου μονάρχη Μοχάμεντ Κασγκαρία, πιάστηκε αιχμάλωτος σε ένα από τα ταξίδια του από μια ιδιαιτέρως μοχθηρή οικογένεια, που είχε συνήθεια να σκοτώνει τους ταξιδιώτες. Για να προστατευτεί, ο πατέρας προσφέρθηκε να υφάνει πρώτα ένα χαλί που η οικογένεια θα μπορούσε να πουλήσει στο παζάρι. Διοχετεύοντας όλη την τέχνη και τη μαεστρία του στην κατασκευή του χαλιού, σε μια διαδικασία που κράτησε αρκετό καιρό, ο πατέρας κατάφερε να προκαλέσει μεγάλη εντύπωση στις αγορές της περιοχής. Οι έμποροι του παζαριού δήλωσαν μάλιστα ότι επρόκειτο για το ομορφότερο χαλί που είχαν δει ποτέ. Η οικογένεια αποφάσισε τότε να το δείξει στον ίδιο τον μονάρχη, που και αυτός με τη σειρά του επαίνεσε τη καλαισθησία του χαλιού και κάλεσε και άλλους να το εξετάσουν. Ένας από αυτούς αποκωδικοποίησε τα περίτεχνα σχέδια του χαλιού, στα οποία ο υφάντης είχε εγγράψει ένα απεγνωσμένο μήνυμα σωτηρίας. Ο μονάρχης έστειλε στρατιώτες να απελευθερώσουν τον άτυχο ταξιδιώτη και να τιμωρήσουν την κακόβουλη οικογένεια. Έτσι, το χαλί έσωσε τη ζωή του πατέρα.

Το Ανατολικό Τουρκεστάν, παρουσιάζει μια τεράστια αύξηση του πληθυσμού, βοηθούντος και του Ισλαμικού θρησκεύματος. Από 6.000.000 πληθυσμό στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ξεπερνάει σήμερα τα 20.000.000 και η πρωτεύουσα Urumqi έφτασε στα 4.000.000 από 600.000 πληθυσμό που είχε τότε. Έτσι σήμερα, έχει ένα εξαιρετικά νέο πληθυσμό που όμως παραμένει πολύ οπισθοδρομικός, και εξαιτίας της βαθιάς Ισλαμικής πίστης και γιατί οι Κινέζοι δεν τους αφήνουν πολλά περιθώρια για εκσυγχρονισμό.