BAKHTIARI – Η αρχαία Περσική φυλή των Fars.

BAKHTIAR. Τα Αυθεντικά Παραδοσιακά Περσικά Χαλιά

Οι Bakhtiari είναι ένας κλάδος της φυλής των Lur από την Περσία. Κάποιοι από τους Bakhtiari συνεχίζουν και σήμερα στον 21^ο αιώνα να ζουν νομάδικη ζωή μετακομίζοντας μεταξύ θερινών και χειμερινών καταλυμάτων. Οι Bakhtiari κατοίκησαν αρχικά στις επαρχίες Chahar mahal & Bakhtiari αλλά και στην επαρχία του Ισφαχάν. Τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι Bakhtiari αστικοποιήθηκαν και εγκαταστάθηκαν στις πόλεις Andika, Masjed, Soleyman, Shahr-e Kord, στην πλειονότητά τους όμως στα χωριά γύρω από αυτές τις πόλεις. 

Υπάρχουν πολλές θεωρίες και μελέτες σχετικά με την καταγωγή των Bachtiari. Οι Bachtiari κυρίως επειδή ομιλούν μια διάλεκτο της γλώσσας των Lurs χαρακτηρίζονται κλάδος τους. Οι Lurs έχουν πολύ μακρά ιστορική παράδοση, που ανάγεται στην μυθολογία του Ζωροαστρισμού. Όταν οι Ζωροάστρες εξελίχθηκαν επί Μίζρα σε μονοθειστές με Θεό τους τον Αχούρα Μάζντα και Διάβολο  τον Αχριμάν, τότε οι Bachtiari επειδή περιπλανόμενοι βρήκαν καταφύγιο στην Zardkuh & Kuhrang ξεφεύγοντας από τον δαίμονα που τους κυνηγούσε, αυτοονομάστηκαν Lur (nomadic-νομάδες). Επειδή γλύτωναν συνεχώς από τον κίνδυνο, πάντοτε καθόλη την διάρκεια αυτής της μυθικής περιόδου αυτοονομάστηκαν “τυχεροί” που στην γλώσσα των Lur είναι Bachtiar. 

Μια δεύτερη θεωρία με τις αντίστοιχες μελέτες, τους κατατάσει στην Uxian Tribe, που συγκρούστηκε με τον Μέγα Αλέξανδρο, στο Khuzestan το 330π.Χ. Μια Τρίτη θεωρία δέχεται, ότι οι Bachtiari κατάγονται από τους Fars (ονομασία των Αρχαίων Περσών) αλλά τους εγκατεστημένους στα βόρεια του Ισφαχάν του Khuzastan κατά την περίοδο της κυριαρχίας της Media από τον Βασιλιά Kay Khosrow. Μια τέταρτη θεωρία αποφαίνεται ότι οι Bachtiari είναι απόγονοι των Mardi, μια φυλή νομάδων πολεμιστών που ζούσαν στην ακτή της Κασπίας της Βόρειας Περσίας.

Μια πέμπτη θεωρία πιστεύει ότι οι Bachtiari είναι απόγονοι των Ελλήνων της Bachtria, δηλαδή της Ελληνοβακτριανής Αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη, που ίδρυσαν οι διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με τους Έλληνες πολεμιστές που εγκαταστάθηκαν εκεί οριστικά και αναμείχθηκαν με τους ντόπιους κατοίκους μετά την  κατάκτηση της περιοχής. Η ομοιότητα της Bachtria και Bachtiari προφανώς οδήγησε στην πέμπτη αυτή θεωρία. Επιπλέον, και η απόλυτη ομοιότητα μεταξύ των χορών των Bachtiari και των Ελλήνων, επιβεβαίωσε επιπρόσθετα αυτή την εκδοχή. Μια έκτη θεωρία, επειδή στα αρχαία περσικά η λέξη Bachtiar σημαίνει Δύση θεωρεί ότι αυτό ονομάστηκε Bachtiar εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης τους στο νοτιοδυτικό τμήμα της Περσίας. Μια έβδομη τους θέλει να κατάγονται από το Ιράκ και να είναι απόγονοι του Izzal Davia Bachtiari, ηγέτη της περιοχής. 

Τελικά οι φυλές των Bachtiari, ανεξάρτητα αν “ερίζουν πολλές πόλεις για την καταγωγή τους”, θεωρούνται από τις πλέον χαρισματικές στην οικιακή και νομάδικη ταπητουργία. Από τις αρχές του 19^ου αιώνα τα χαλιά Bachtiar εξάγονταν σε όλο τον κόσμο. Πέρα από τα νομάδικα τα πλέον αυθεντικά Bachtiar χαλιά έχουν φτιαχτεί, στις επαρχίες της Περσίας που προαναφέρθηκαν και κυρίως στο Chahar Mahaal & Bachtiari. Αλλά και στις επαρχίες του Ισφαχάν, Lovestan και το ανατολικό Khuzestan και κυρίως στην πόλη του Shahr Kurdi. Οι πόλεις Saman και Hori είναι επίσης από τις πιο γνωστές σαν ονομασία προέλευσης των Bachtiar χαλιών. Τα σχέδιά τους έχουν αντιγραφεί και από άλλες πόλεις της Περσίας εκτός εκείνων των Bachtiari χωρίς την ίδια ποιότητα και αυθεντικότητα. Κυρίως όμως, κακές αντιγραφές γίνονται από ταπητουργικά κέντρα στο Πακιστάν, Ινδία και Κίνα, για λόγους μείωσης του κόστους.

Τα χαλιά Bachtiar στηρίζονται σε μια βαμβακερή βάση στημονιού με μάλλινο το υφάδι, από μαλλί που προέρχεται από τα αιγοπρόβατα της φυλής τους. Ανάλογα με τα “τεχνικά” χαρακτηριστικά του μαλλιού της κάθε ομάδας από την φυλή, έχουμε διαφορετικές “εκδόσεις” που έτσι καταλήγουν σε εντελώς μοναδικά χαλιά. Το μαλλί μπορεί να είναι από εξαιρετικά αμβλύ έως εξαιρετικά λείο, με συνεπακόλουθο το πέλος του χαλιού να είναι περικομμένο αντίστοιχα στο ύψος του. Τα καλύτερα χαλιά Bachtiar με υψηλή πυκνότητα κόμπων είναι γνωστά και σαν Bibibaff, που όμως είναι εξαιρετικά ακριβά. Βέβαια οι τιμές επηρεάζονται από διάφορα κριτήρια, όπως η παλαιότητα, η σπανιότητα, το σχέδιο οι βαφές και τα χρώματα. Συνήθως τα Bachtiar από την πόλη Saman θεωρούνται τα αριστουργήματα και κοστίζουν μια περιουσία. Από την άλλη, τα Bachtiar από την πόλη Hori είναι με πιο χαλαρή ύφανση στην ποιότητα κατασκευής και έτσι είναι γενικότερα πιο προσιτά παγκοσμίως.

Οι διαστάσεις των Bachtiar ποικίλουν από μικρά σε υπερμεγέθη XXL. Τα μεγάλα χαλιά Bachtiar τείνουν να γίνουν σπάνια και έτσι είναι δυσκολότερο να αποκτηθούν. Αντίστοιχα, όπως τα παλαιότερα χαλιά, πολύ συχνά μετατρέπονται σε πολυπόθητα αντικείμενα αξίας για συλλέκτες και μπορεί να κοστίζουν υπερβολικά. Τα υπερμεγέθη χαλιά είναι συνήθως εξαιρετικά δυσκολότερα στην παραγωγή τους, ποιοτικότερα, σπανιότερα και έτσι ανεβαίνει η τιμή τους.

Τα σχέδια Bachtiar είναι συνήθως “floral” ή εμπνευσμένα από κήπους. Το “Khesti” ένα motif από κήπο με πολλά τετράγωνα είναι το πιο γνωστό σχέδιο χαλιού Bachtiar. Το χαλί είναι χωρισμένο σε ατομικά τετράγωνα με ζώα ή φυτά που περιλαμβάνουν συμβολισμούς και αποτελούν σύμβολα με θρησκευτικές και υπαρξιακές αναγωγές και συσχετίσεις. Ένα άλλο σχέδιο με επιρροή χαρακτηρίζει ένα διακοσμημένο “χωράφι” με πλέγμα σχεδίων και λουλουδένια στολίδια.

Τα χρώματα των χαλιών Bachtiar ποικίλουν, ανάλογα με το “στυλ” και την ψυχοσύνθεση της κάθε συγκεκριμένης ομάδας από την φυλή. Γενικά περιλαμβάνουν αποχρώσεις του λευκού, του κόκκινου, του καφέ, του πράσινου και του κίτρινου. Το μπλέ δεν εμφανίζεται στα χαρακτηριστικά των χρωμάτων των Bachtiar. Οι φυσικές βαφές, προκαλούν μια ιδιαίτερη ποικιλία στα χρώματα, με ξεβάμματα και abrass που είναι ιδιαίτερα εμφανής στα παλαιότερα Bachtiari.

Τα χαλιά Bachtiar, ανεξάρτητα από πυκνότητα, σχέδιο ή χρώματα, εκπέμπουν την πνευματική προβολή της Περσίας, ενός αρχαίου πολιτισμού, σχεδόν εφάμιλλου του ελληνικού, προσδίδοντας κύρος στον κάτοχο και ποιοτική και καλαισθητική αναβάθμιση σε κάθε χώρο που τοποθετούνται. Συνδυάζεται τέλεια με οποιαδήποτε επίπλωση, ανεξαρτήτως χρώματος ή ύφους, όπως ένας επώνυμος πίνακας ζωγραφικής. Γενικότερα, ένα χαλί Bachtiar τοποθετημένο στο κέντρο ενός χώρου, ώστε να είναι εμφανές στο σύνολό του, εκπέμπει μια πνευματική διάσταση, που υπερβαίνει εκείνη των εικαστικών, ίσως γιατί εμπεριέχει και την λαική παράδοση μαζί με την καλλιτεχνία.

Περισσότερα για τα χαλιά από την Περσία